آموزش قدم به قدم استفاده از ابزار هوش مصنوعی لئوناردو
لئوناردو (Leonardo.AI) یک پلتفرم هوش مصنوعی قدرتمند برای تولید تصاویر است که به کاربران امکان میدهد به راحتی و با سرعت بالا، تصاویر خلاقانه و باکیفیت خلق کنند. در این مقاله، 11 نکته و آموزش کاربردی برای استفاده بهینه از این ابزار را با هم بررسی میکنیم.
- 💥
نکته 1: انتخاب مدل مناسب:
لئوناردو مدلهای مختلفی برای تولید تصویر ارائه میدهد. قبل از شروع، مدلی را انتخاب کنید که با سبک و هدف تصویر مورد نظر شما همخوانی داشته باشد. مثلا مدلهای خاصی برای تصاویر فانتزی، رئالیستی یا هنری وجود دارند. - 💥
نکته 2: نوشتن پرامپت دقیق و واضح:
پرامپت (prompt) یا دستورالعمل، مهمترین بخش در تولید تصویر با هوش مصنوعی است. هرچه پرامپت شما دقیقتر و واضحتر باشد، نتیجه بهتری خواهید گرفت. از کلمات کلیدی مرتبط و توصیفات جزئی استفاده کنید. - 💥
نکته 3: بهرهگیری از کلمات منفی:
برای جلوگیری از تولید عناصر ناخواسته در تصویر، میتوانید از کلمات منفی در پرامپت خود استفاده کنید. مثلا اگر نمیخواهید در تصویرتان دستهای ناقص وجود داشته باشد، عبارت “no deformed hands” را به پرامپت خود اضافه کنید. - 💥
نکته 4: تنظیم مقادیر Guidence Scale و Steps:
Guidence Scale تعیین میکند که تصویر چقدر به پرامپت شما پایبند باشد. مقادیر بالاتر باعث میشوند تصویر به پرامپت نزدیکتر باشد، اما ممکن است جزئیات کمتری داشته باشد. Steps تعداد دفعاتی است که هوش مصنوعی تصویر را پردازش میکند. مقادیر بالاتر معمولاً منجر به تصاویر باکیفیتتری میشوند. - 💥
نکته 6: بهرهگیری از Image to Image:
با بهرهگیری از این قابلیت، میتوانید یک تصویر موجود را به عنوان مبنا قرار دهید و با پرامپت خود، تغییراتی در آن ایجاد کنید. این روش برای ایجاد تغییرات ظریف و کنترلشده در تصاویر بسیار مفید است. - 💥
نکته 7: بهرهگیری از Negative Prompt:
درست مانند کلمات منفی در پرامپت اصلی، Negative Prompt به شما امکان میدهد تا عناصر ناخواسته را به طور کلی از تصویر حذف کنید. لیست کردن این عناصر در این قسمت به بهبود کیفیت کلی تصویر کمک میکند. - 💥
نکته 8: بررسی و بهرهگیری از Style های مختلف:
لئوناردو Style های مختلفی را ارائه میدهد که میتوانید برای تغییر سبک و ظاهر تصاویر خود از آنها استفاده کنید. این Style ها میتوانند به تصاویر شما جلوهای هنری، کارتونی، یا رئالیستی ببخشند. - 💥
نکته 9: بهرهگیری از Reference Images:
آپلود تصاویر مرجع و بهرهگیری از ویژگی های آن (مانند ترکیب رنگ، سبک، و غیره) میتواند به لئوناردو کمک کند تا تصاویری نزدیک تر به خواسته شما تولید کند. - 💥
نکته 10: تنظیم رزولوشن و نسبت ابعاد:
قبل از تولید تصویر، رزولوشن و نسبت ابعاد تصویر را مطابق با نیاز خود تنظیم کنید. تصاویر با رزولوشن بالاتر کیفیت بهتری دارند، اما زمان پردازش آنها نیز بیشتر است. - 💥
نکته 11: پیوستن به انجمن لئوناردو:
انجمن لئوناردو (Leonardo Community) یک منبع ارزشمند برای یادگیری و تبادل نظر با سایر کاربران است. در این انجمن میتوانید از تجربیات دیگران استفاده کنید، سوالات خود را مطرح کنید و الهام بگیرید.
با عمل کردن به این موارد و تمرین مداوم، میتوانید به یک کاربر حرفهای لئوناردو تبدیل شوید و تصاویر خلاقانه و منحصربهفردی خلق کنید.
با بهرهگیری از لئوناردو، محدودیتهای خود را کنار بگذارید و دنیای جدیدی از امکانات را کشف کنید!
11 نکته راهنما و آموزش کامل بهرهگیری از ابزار هوش مصنوعی لئوناردو (Leonardo.AI)
مقدمه ای بر لئوناردو (Leonardo.AI)
لئوناردو یک پلتفرم هوش مصنوعی قدرتمند است که به کاربران امکان میدهد تصاویر و آثار هنری خلاقانه تولید کنند.این ابزار با ارائه مجموعهای از مدلهای آموزشدیده، کنترلهای دقیق و رابط کاربری بصری، برای هنرمندان، طراحان و علاقهمندان به هوش مصنوعی، امکانات بینظیری فراهم میکند.
در این پست وبلاگ، 11 نکته کلیدی و راهنمایی جامع برای بهرهبرداری حداکثری از لئوناردو را ارائه خواهیم داد.با دنبال کردن این نکات، میتوانید به سرعت مهارتهای خود را در بهرهگیری از این ابزار افزایش داده و تصاویر شگفتانگیزی خلق کنید.
از ایجاد تصاویر مفهومی گرفته تا تولید بافتهای پیچیده و طراحی شخصیتهای منحصربهفرد، لئوناردو ابزاری همهکاره است که میتواند تخیل شما را به واقعیت تبدیل کند.پس با ما همراه باشید تا با این 11 نکته، به یک کاربر حرفهای لئوناردو تبدیل شوید.این راهنما هم برای مبتدیان و هم برای کاربرانی که با این ابزار آشنایی نسبی دارند، مفید خواهد بود.ما به بررسی جنبههای مختلف لئوناردو میپردازیم و نکات کاربردی برای بهینهسازی تصاویر و دستیابی به نتایج دلخواه را ارائه خواهیم کرد.آمادهاید تا سفری هیجانانگیز را در دنیای هنر و هوش مصنوعی آغاز کنید؟
پس بیایید شروع کنیم!هدف ما این است که شما را با تمام جوانب لئوناردو آشنا کنیم تا بتوانید با اطمینان از این ابزار استفاده کنید و خلاقیت خود را به حداکثر برسانید.
1. درک مدلهای مختلف هوش مصنوعی
لئوناردو از مدلهای مختلف هوش مصنوعی برای تولید تصاویر استفاده میکند.هر مدل در نوع خاصی از تصاویر عملکرد بهتری دارد.برخی از مدلها برای تصاویر فوتورئالیستی، برخی برای تصاویر هنری و برخی برای بافتها و الگوها مناسب هستند.قبل از شروع تولید تصویر، حتماً مدل مناسب را انتخاب کنید.مثلا مدل “Stable Diffusion” برای تصاویر عمومی و مدل “DreamShaper” برای تصاویر فانتزی و رویایی مناسبتر هستند.میتوانید با آزمایش مدلهای مختلف، بهترین گزینه را برای نیازهای خود پیدا کنید.همچنین به توضیحات و مثالهای ارائه شده برای هر مدل توجه کنید.
لئوناردو معمولاً اطلاعات مفیدی در مورد نقاط قوت و ضعف هر مدل ارائه میدهد که میتواند در انتخاب شما کمک کند.برخی از مدلها با دقت بالاتری به پرامپت شما پاسخ میدهند و برخی دیگر خلاقیت بیشتری از خود نشان میدهند.این موضوع نیز در انتخاب مدل باید مد نظر قرار گیرد.بهروزرسانیهای مدلها را نیز دنبال کنید.تیم لئوناردو به طور مداوم در حال بهبود و اضافه کردن مدلهای جدید است که میتواند کیفیت و تنوع تصاویر تولیدی را افزایش دهد.بهترین راه برای درک تفاوت بین مدلها، آزمایش کردن آنها با پرامپتهای مشابه است.
با این کار میتوانید به سرعت تشخیص دهید که کدام مدل برای سبک و نیازهای شما مناسبتر است.
2. نوشتن پرامپتهای مؤثر
پرامپت (Prompt) یا دستورالعمل، کلید اصلی تولید تصاویر با کیفیت در لئوناردو است.هرچه پرامپت شما دقیقتر و واضحتر باشد، نتیجه نهایی به خواستههای شما نزدیکتر خواهد بود.سعی کنید در پرامپت خود از کلمات کلیدی و توصیفی استفاده کنید که جزئیات مورد نظر شما را به خوبی منتقل کنند.مثلا به جای نوشتن “یک منظره زیبا”، بنویسید “یک منظره زیبا از کوهستان با درختان کاج در غروب آفتاب با رنگهای طلایی و نارنجی”.هرچه جزئیات بیشتری ارائه دهید، لئوناردو بهتر میتواند تصویر مورد نظر شما را تولید کند.
بهرهگیری از کلمات منفی نیز میتواند مفید باشد.اگر میخواهید چیزی در تصویر وجود نداشته باشد، آن را با کلمه “نه” یا “بدون” مشخص کنید.مثلا “یک پرتره از یک زن جوان بدون کلاه”.ترتیب کلمات در پرامپت نیز مهم است.معمولاً بهتر است مهمترین عناصر تصویر را در ابتدای پرامپت ذکر کنید.مثلا “یک اژدهای آتشین در حال پرواز بر فراز یک قلعه”.از بهرهگیری از پرامپتهای بسیار طولانی خودداری کنید.سعی کنید اطلاعات را به صورت خلاصه و مفید ارائه دهید.پرامپتهای طولانی ممکن است باعث سردرگمی هوش مصنوعی شوند.
میتوانید از پرامپتهای آماده و الگوها نیز استفاده کنید.
لئوناردو و سایر منابع آنلاین، مجموعهای از پرامپتهای آماده را ارائه میدهند که میتوانید از آنها الهام بگیرید یا آنها را ویرایش کنید.آزمایش و خطا بهترین راه برای یادگیری نوشتن پرامپتهای مؤثر است.با تغییر پرامپت و مشاهده نتایج، میتوانید به تدریج مهارتهای خود را در این زمینه افزایش دهید.
3. بهرهگیری از Negative Prompt
Negative Prompt به شما اجازه میدهد عناصری را که نمیخواهید در تصویر نهایی وجود داشته باشند، مشخص کنید.این قابلیت به شما کنترل بیشتری بر نتیجه نهایی میدهد و میتواند از ایجاد تصاویر ناخواسته جلوگیری کند.مثلا اگر میخواهید تصویری از یک چهره ایجاد کنید و نمیخواهید در آن اعوجاج یا نقص وجود داشته باشد، میتوانید کلماتی مانند “اعوجاج”، “نقص”، “ناقص” را در قسمت Negative Prompt وارد کنید.Negative Prompt به ویژه در تولید تصاویر پیچیده و پرجزئیات بسیار مفید است.با بهرهگیری از این قابلیت، میتوانید از ایجاد عناصری که به طور ناخواسته در تصویر ظاهر میشوند، جلوگیری کنید.
میتوانید از عباراتی مانند “دستهای بد شکل”، “انگشتان اضافی”، “چهرههای تار” در Negative Prompt استفاده کنید تا از ایجاد این مشکلات رایج در تصاویر هوش مصنوعی جلوگیری کنید.
بهتر است Negative Prompt را به طور جداگانه آزمایش کنید.ابتدا یک پرامپت اصلی ایجاد کنید و سپس Negative Prompt را به تدریج اضافه کنید تا تاثیر آن را بر تصویر نهایی مشاهده کنید.استفاده صحیح از Negative Prompt میتواند کیفیت و دقت تصاویر تولیدی را به طور چشمگیری افزایش دهد.
4. تنظیمات Canvas Resolution و Guidance Scale
Canvas Resolution (وضوح بوم) و Guidance Scale دو پارامتر مهم در لئوناردو هستند که بر کیفیت و جزئیات تصاویر تولیدی تاثیر میگذارند.Canvas Resolution تعیین میکند که تصویر با چه ابعادی ایجاد شود.هرچه رزولوشن بالاتر باشد، تصویر با جزئیات بیشتری تولید میشود، اما زمان تولید نیز بیشتر خواهد بود.Guidance Scale تعیین میکند که هوش مصنوعی چقدر به پرامپت شما پایبند باشد.هرچه این مقدار بالاتر باشد، تصویر به پرامپت شما نزدیکتر خواهد بود، اما ممکن است خلاقیت هوش مصنوعی محدود شود.هرچه این مقدار پایینتر باشد، هوش مصنوعی آزادی بیشتری در ایجاد تصویر خواهد داشت، اما ممکن است تصویر از پرامپت شما دور شود.
تنظیم Canvas Resolution به نیازهای شما بستگی دارد.اگر میخواهید تصویر را در ابعاد بزرگ چاپ کنید، باید رزولوشن بالاتری را انتخاب کنید.اگر میخواهید تصویر را فقط در اینترنت استفاده کنید، رزولوشن پایینتری کافی است.Guidance Scale را نیز باید با توجه به پرامپت خود تنظیم کنید.اگر پرامپت شما بسیار دقیق و مشخص است، میتوانید Guidance Scale را بالاتر ببرید.اگر پرامپت شما کلی است و میخواهید هوش مصنوعی خلاقیت بیشتری از خود نشان دهد، میتوانید Guidance Scale را پایینتر بیاورید.به خاطر داشته باشید که افزایش Canvas Resolution باعث افزایش زمان تولید تصویر میشود.
اگر میخواهید تصاویر را به سرعت تولید کنید، باید رزولوشن پایینتری را انتخاب کنید.
Guidance Scale نیز میتواند بر سبک هنری تصویر تاثیر بگذارد.مقادیر بالا معمولاً منجر به تصاویر دقیقتر و واقعگرایانهتر میشوند، در حالی که مقادیر پایینتر میتوانند منجر به تصاویر انتزاعیتر و خلاقانهتر شوند.
5. بهرهگیری از Image to Image
Image to Image یکی از قدرتمندترین ویژگیهای لئوناردو است که به شما اجازه میدهد یک تصویر موجود را به عنوان پایه برای تولید تصویر جدید استفاده کنید.این قابلیت به شما امکان میدهد تا سبک هنری یک تصویر را به تصویر دیگر منتقل کنید، تغییرات جزئی در تصویر ایجاد کنید یا ایدههای جدید را بر اساس یک تصویر موجود توسعه دهید.برای بهرهگیری از Image to Image، ابتدا تصویر مورد نظر خود را آپلود کنید.سپس پرامپت خود را وارد کنید.لئوناردو از تصویر آپلود شده به عنوان راهنما برای تولید تصویر جدید استفاده میکند.
میتوانید میزان تاثیر تصویر آپلود شده بر تصویر جدید را با تنظیم پارامتر Strength تعیین کنید.هرچه Strength بالاتر باشد، تصویر جدید به تصویر آپلود شده نزدیکتر خواهد بود.هرچه Strength پایینتر باشد، تصویر جدید بیشتر به پرامپت شما وابسته خواهد بود.Image to Image برای ایجاد تغییرات جزئی در تصاویر بسیار مفید است.مثلا میتوانید با بهرهگیری از این قابلیت، رنگ لباس یک شخصیت را تغییر دهید، پسزمینه یک تصویر را عوض کنید یا جزئیات جدیدی به تصویر اضافه کنید.Image to Image برای توسعه ایدههای جدید نیز بسیار مفید است.
میتوانید یک طرح اولیه را آپلود کنید و با بهرهگیری از این قابلیت، آن را به یک طرح کامل و دقیق تبدیل کنید.
6. کاوش در سبکهای هنری مختلف
لئوناردو قادر به تولید تصاویر در سبکهای هنری مختلف است.از رئالیسم و امپرسیونیسم گرفته تا هنر دیجیتال و فانتزی، میتوانید با بهرهگیری از پرامپتهای مناسب، تصاویر شگفتانگیزی در سبکهای مختلف خلق کنید.برای ایجاد تصاویر در سبک هنری خاص، باید نام آن سبک را در پرامپت خود ذکر کنید.مثلا برای ایجاد یک تصویر در سبک امپرسیونیسم، میتوانید از عباراتی مانند “در سبک امپرسیونیسم”، “مانند نقاشیهای مونه” استفاده کنید.میتوانید با ترکیب سبکهای مختلف، تصاویر خلاقانهتری ایجاد کنید.مثلا میتوانید یک تصویر فانتزی را با سبک رئالیسم ترکیب کنید تا یک تصویر واقعگرایانه با عناصر فانتزی ایجاد کنید.
مطالعه و آشنایی با سبکهای هنری مختلف میتواند به شما در نوشتن پرامپتهای دقیقتر و موثرتر کمک کند.هرچه بیشتر در مورد سبکهای هنری بدانید، بهتر میتوانید آنها را در پرامپتهای خود توصیف کنید.میتوانید از نام هنرمندان مشهور نیز در پرامپتهای خود استفاده کنید تا تصاویری در سبک آنها ایجاد کنید.مثلا میتوانید از عباراتی مانند “در سبک ون گوگ”، “مانند نقاشیهای پیکاسو” استفاده کنید.لئوناردو به طور مداوم در حال یادگیری سبکهای هنری جدید است.پس، میتوانید سبکهای هنری کمتر شناخته شده را نیز امتحان کنید و نتایج جالبی به دست آورید.
7. بهرهگیری از قابلیت Inpainting
قابلیت Inpainting به شما اجازه میدهد تا بخشهای خاصی از یک تصویر را ویرایش کنید.این قابلیت به شما امکان میدهد تا عناصر ناخواسته را از تصویر حذف کنید، جزئیات جدیدی به تصویر اضافه کنید یا بخشهای آسیب دیده تصویر را ترمیم کنید.برای بهرهگیری از Inpainting، ابتدا تصویر مورد نظر خود را آپلود کنید.سپس بخشی را که میخواهید ویرایش کنید، انتخاب کنید.پرامپت خود را وارد کنید.لئوناردو با توجه به پرامپت شما، بخش انتخاب شده را ویرایش میکند.Inpainting برای حذف عناصر ناخواسته از تصویر بسیار مفید است.
مثلا میتوانید با بهرهگیری از این قابلیت، لکهها، خراشها یا افراد ناخواسته را از تصویر حذف کنید.
Inpainting برای ترمیم بخشهای آسیب دیده تصویر نیز بسیار مفید است.مثلا میتوانید با بهرهگیری از این قابلیت، عکسهای قدیمی و آسیب دیده را ترمیم کنید.دقت پرامپت در Inpainting بسیار مهم است.هرچه پرامپت شما دقیقتر باشد، نتیجه بهتری خواهید گرفت.میتوانید از Inpainting به همراه Image to Image برای ایجاد تغییرات پیچیدهتر در تصاویر استفاده کنید.
8. بهرهگیری از Seed برای تکرارپذیری
Seed یک عدد تصادفی است که برای تولید یک تصویر استفاده میشود.با بهرهگیری از یک Seed مشخص، میتوانید همان تصویر را دوباره تولید کنید.این قابلیت برای تکرارپذیری و ایجاد تغییرات جزئی در یک تصویر بسیار مفید است.هر بار که یک تصویر در لئوناردو تولید میشود، یک Seed تصادفی به آن اختصاص داده میشود.میتوانید این Seed را ذخیره کنید و در تولید مجدد همان تصویر از آن استفاده کنید.با تغییرات جزئی در پرامپت و بهرهگیری از همان Seed، میتوانید تغییرات ظریفی در تصویر ایجاد کنید و در عین حال، ساختار اصلی تصویر را حفظ کنید.
Seed برای ایجاد مجموعهای از تصاویر با سبک و موضوع مشابه بسیار مفید است.میتوانید یک تصویر اصلی را با بهرهگیری از یک Seed مشخص تولید کنید و سپس با تغییرات جزئی در پرامپت، تصاویر دیگری را با بهرهگیری از همان Seed تولید کنید.Seed به ویژه در پروژههایی که نیاز به تکرارپذیری و ثبات دارند، بسیار ارزشمند است.مثلا میتوانید با بهرهگیری از Seed، یک شخصیت کارتونی را به طور مداوم و با همان ویژگیها تولید کنید.میتوانید Seed را به عنوان یک ابزار برای آزمایش و مقایسه پرامپتهای مختلف استفاده کنید.
با بهرهگیری از یک Seed مشخص، میتوانید تاثیر تغییرات در پرامپت را به طور دقیق بررسی کنید.
9. بهرهگیری از Elements برای افزودن جزئیات
Elements در لئوناردو مجموعهای از عناصر از پیش تعریف شده هستند که میتوانید به تصاویر خود اضافه کنید.این عناصر شامل انواع بافتها، الگوها، اشکال و جلوههای ویژه میشوند.با بهرهگیری از Elements میتوانید به سرعت و به آسانی جزئیات پیچیدهای به تصاویر خود اضافه کنید.مثلا میتوانید با بهرهگیری از Elements، یک بافت چوبی به یک سطح اضافه کنید، یک الگوی هندسی به یک لباس اضافه کنید یا یک جلوه نورپردازی به یک منظره اضافه کنید.Elements میتوانند به شما در ایجاد تصاویر منحصر به فرد و چشمنواز کمک کنند.
با ترکیب Elements مختلف، میتوانید جلوههای بصری جذابی ایجاد کنید.
برای بهرهگیری از Elements، کافی است آنها را از لیست انتخاب کنید و به تصویر خود اضافه کنید.میتوانید اندازه، موقعیت و رنگ Elements را تنظیم کنید تا با تصویر شما هماهنگ شوند.میتوانید Elements را به همراه Inpainting استفاده کنید تا جزئیات را به بخشهای خاصی از تصویر اضافه کنید.لئوناردو به طور مداوم در حال اضافه کردن Elements جدید است.پس، همیشه Elements جدیدی برای کاوش و استفاده وجود دارد.
10. بهینهسازی تصاویر با Post-Processing
Post-Processing به مجموعهای از تکنیکها و ابزارها اشاره دارد که برای بهبود و بهینهسازی تصاویر پس از تولید اولیه استفاده میشوند.لئوناردو امکانات محدودی برای Post-Processing ارائه میدهد، اما میتوانید از نرمافزارهای ویرایش تصویر مانند فتوشاپ یا GIMP برای انجام Post-Processing پیشرفته استفاده کنید.Post-Processing میتواند به شما در بهبود رنگها، کنتراست، وضوح و سایر جنبههای تصویر کمک کند.با بهرهگیری از Post-Processing میتوانید تصاویر خود را جذابتر و حرفهایتر کنید.برخی از تکنیکهای رایج Post-Processing شامل تنظیم سطوح رنگ، اعمال فیلترها، حذف نویز، شارپ کردن تصویر و افزودن وینیت میشوند.
میتوانید از Post-Processing برای ایجاد سبکهای هنری خاص استفاده کنید.
مثلا میتوانید با بهرهگیری از فیلترها و تنظیمات رنگ، یک تصویر را به یک نقاشی آبرنگ یا یک عکس قدیمی تبدیل کنید.Post-Processing میتواند به شما در رفع ایرادات جزئی تصویر کمک کند.مثلا میتوانید با بهرهگیری از ابزارهای روتوش، لکهها و خراشها را از تصویر حذف کنید.
11. پیگیری آپدیت ها و یادگیری مداوم
دنیای هوش مصنوعی به سرعت در حال تحول است.لئوناردو نیز به طور مداوم در حال بهروزرسانی و اضافه کردن ویژگیهای جدید است.برای استفاده حداکثری از لئوناردو، باید از آخرین آپدیتها و امکانات جدید آگاه باشید.میتوانید با عضویت در خبرنامه لئوناردو، دنبال کردن صفحات رسمی لئوناردو در شبکههای اجتماعی و بازدید از وبلاگ لئوناردو، از آخرین اخبار و آپدیتها مطلع شوید.در ضمن، شرکت در انجمنها و گروههای آنلاین کاربران لئوناردو میتواند به شما در یادگیری نکات و ترفندهای جدید کمک کند.
میتوانید از تجربیات دیگران استفاده کنید و سوالات خود را بپرسید.یادگیری مداوم کلید موفقیت در بهرهگیری از هر ابزار هوش مصنوعی است.با صرف زمان برای یادگیری و آزمایش، میتوانید مهارتهای خود را به طور مداوم افزایش دهید و تصاویر شگفتانگیزی خلق کنید.هیچگاه از پرسیدن سوال نترسید.اگر در مورد چیزی مطمئن نیستید، حتماً از دیگران سوال کنید.جامعه کاربران لئوناردو معمولاً بسیار دوستانه و پاسخگو هستند.با پیگیری آپدیتها و یادگیری مداوم، میتوانید به یک کاربر حرفهای لئوناردو تبدیل شوید و خلاقیت خود را به حداکثر برسانید.
